Deze blog is op 29 april 2019 op Skipr verschenen

Het is precies 15 jaar geleden dat een kleine groep Physician Assistants (PA’s) de beroepsvereniging NAPA oprichtte met de gedachte dat je alleen iets kunt bereiken door je eerst te verenigen.

NAPA telt op dit moment meer dan 1200 leden. Anno 2019 is de PA een van de snelstgroeiende jonge beroepen in de zorg. Maar is het beroep zo jong als wij in Nederland denken? En hebben we alle voordelen van taakherschikking na vijftien jaar voldoende in ons vizier?

Energie
In de VS worden er sinds 1968 PA’s opgeleid en het zijn er inmiddels meer dan 130 duizend. Toch wordt er door buitenlandse collega’s jaloers naar Nederland gekeken. De doorontwikkeling van het beroep die de wet BIG met zich heeft gebracht, zorgde voor veel belangstelling bij de internationale beroepsverenigingen. De zelfstandige bevoegdheden die wij voor PA’s in Nederland inmiddels kennen, zijn voor veel PA’s in andere landen nog toekomstmuziek. Om met nieuwe zorgberoepen te experimenteren zoals met PA’s, vergde veel lef van toenmalig minister Schippers, maar ook veel lef en doorzettingsvermogen van de PA’s zelf.

In het begin was het een grote gok om een opleiding tot PA te starten. Er was nog veel onzeker en een heleboel moest door de PA’s zelf bedacht en opgetuigd worden. Dat leverde hele enthousiasten mensen op, die durven te innoveren, een stap verder te zetten en met onzekerheden weten om te gaan. Zoals een PA ooit tegen mij zei: “Ik denk dat het een bepaald type mens is met een aantal specifieke kenmerken dat deze opleiding gaat volgen.” Eigenschappen zoals de wil om verder te groeien, durven te pionieren en zorgen voor positieve energie op de werkvloer om een stap verder te zetten. Dat merk ik iedere keer weer als ik op werkbezoek ga. Het is deze energie die zorginstellingen op dit moment hard nodig hebben, gezien de problemen op de arbeidsmarkt.

Zorg betaalbaar
Aan de andere kant merk ik ook dat er nog onwetendheid is over wat een PA kan betekenen binnen een afdeling of in een praktijk. Welk probleem lost de PA eigenlijk op? Recente onderzoeken laten zien dat de opkomst van PA’s de maatschappelijke kosten niet doet stijgen, terwijl er meer zorg wordt geleverd. De NZa is van mening dat taakherschikking ook bedoeld was om de zorg betaalbaar te houden en dat daar nu echt grotere stappen in moeten worden ondernomen. Ik vraag mij af of ons huidige registratiesysteem erop gericht is om daadwerkelijk te kunnen analyseren wat de inzet van PA’s financieel oplevert? Zo bleek tijdens het werkbezoek aan de SEH in LUMC dat er voor spoedzorg nog geen goede DBC’s zijn om de daadwerkelijke kosten voor de inzet te declareren.

Los van de kosten, is de vraag of de PA door een financiële bril bekeken moet worden of is het een niet weg te denken zorgberoep waarmee gerealiseerd wordt dat een pakket aan medische taken prima kan worden overgenomen van de arts. Er zijn een tal aan onderzoeken die de voordelen van werken met PA’s in kaart hebben gebracht, zoals zorg voor continuïteit, kortere wachttijden en hoge mate van patiënttevredenheid. Dus, waarom zou je deze taken door (veelal duurdere en soms schaarse) artsen laten uitvoeren? Ik merk dat er vooral behoefte is aan good practices bij afdelingshoofden, hoe zij PA’s concreet kunnen inzetten en voor welk takenpakket. Gelukkig leverde het recente onderzoek van het Radboudumc meer inzicht in de dagelijkse praktijk. Er zijn ook casussen beschreven over de inzet van PA’s. NAPA publiceert ook met regelmaat artikelen om meer zicht te geven in de praktijk. Deze inzichten zijn nodig om de kracht van dit beroep nog beter te benutten.

Spirit
Ondanks de hoge leeftijd van de voorouders in VS, is de PA in Nederland is nog niet volwassen. De weerstanden van de eerste jaren zijn grotendeels overwonnen, maar we zijn er nog niet. De discussie over de doorvertaling van taakherschikking in de kosten laait nu op. De spirit van de PA’s van het eerste uur, hebben we nog steeds hard nodig. Binnen de NAPA en net zo hard binnen de instellingen om complexe vraagstukken en uitdagingen van deze tijd succesvol aan te gaan.

Milena Babovic

Directeur NAPA