Milena Babovic is directeur van NAPA en blogt regelmatig voor Skipr

Tijdens mijn studie Beleid & Management Gezondheidszorg (begin deze eeuw!) leerden we over de structuur en indeling van de Nederlandse gezondheidszorg in de eerste-, tweede- en derde lijn. Het boek van de heren Boot en Knapen heb ik nog ergens op de zolder liggen. Dat was heldere kost; we hebben vaste hokjes waar regelgeving en financiering omheen zijn gebouwd. Maar ondertussen worden we door een nieuwe werkelijkheid ingehaald.

Nieuwe initiatieven
Neem de initiatieven in de zogenoemde anderhalvelijnszorg: de wijkkliniek waar geriatrische patiënten met acute ziekte in het verpleeghuis worden geholpen door een Physician Assistant (PA) of Verpleegkundig Specialist (VS) in plaats van op de SEH. En vrouwen met minder complexe gynaecologische klachten die doorverwezen worden naar een PA bij regiopoli Drachten. Of de gecombineerde spreekuren bij de fysiotherapeuten met een PA orthopedie om de oorzaak van de klachten beter in te schatten en passende vervolgacties te bepalen. Dat scheelt de patiënt een bezoek aan het ziekenhuis, wachttijd en soms ook het eigen risico.

Dit is slechts een greep uit een aantal nieuwe initiatieven waarbij de zorg die voorheen door een medisch specialist in het ziekenhuis verleend werd, bij de patiënt thuis of in een gezondheidscentrum, (wijk)kliniek of huisartsenpraktijk wordt verleend. De PA en VS kunnen beperkt complexe zorg op deze manier dichter bij de patiënt verlenen. Patiënten waarderen de snelle behandeling, korte wachttijd en de kleinschaligheid van dit soort poli’s. Ze hebben ook vertrouwen in deskundigheid van de PA en VS. Waarom zijn er dan niet nog meer van dit soort initiatieven?

Think outside the box
De initiatiefnemers van een aantal anderhalvelijnszorg-concepten deden mee aan een webinar over dit onderwerp op 1 december jl. Ik merkte dat de ze zich bij de start bewust op de kansen hebben gefocust en zich niet hebben laten afhouden door de beren op de weg. En dat is maar goed ook. Want we kunnen ook niet om een aantal belemmeringen heen, zoals het ontbreken van structurele financiering en koudwatervrees bij sommige partijen. Zo is het nog niet altijd mogelijk om deze vormen van zorg gefinancierd te krijgen, omdat dit niet past in de huidige financieringsstromen.

Andere belemmeringen zijn dat er nog onbekendheid is bij de specialisten over de competenties en de bevoegdheden van de PA en VS. Er zijn nog altijd specialisten die vinden dat alleen zij de zorg kunnen uitvoeren, ook de minder complexe zorg. Soms spelen perverse financiële prikkels een rol om niet mee te werken aan dit soort initiatieven.

Evidence
Hoe nu verder? Het is niet moeilijk te begrijpen dat we dit soort initiatieven meer dan ooit nodig hebben. Door deze initiatieven te evalueren krijgen we meer evidence over de meerwaarde van deze concepten. Daarmee kunnen we straks ook bekostiging van deze nieuwe zorgvorm voor elkaar krijgen.

De innovatiekracht op het gebied van anderhalvelijnszorg zal de komende jaren vooral van de professionals moeten komen. Het is tijd om het ‘hokjesdenken’ los te laten en de regelgeving zal daar weer op volgen, zoals altijd. Dus, houd vol, innoveer en evalueer!