Ik heb in de afgelopen 20 jaar als beleidsmaker in de zorg nooit persoonlijk met geweld te maken gehad. Daarom schrok ik enorm van deze uitspraken tijdens het debat. Hoe zou ik mij voelen als ik iedere dag naar mijn werk zou gaan met de gedachte dat ik te maken kan krijgen met geweld of erger. Het gaat ook niet alleen om geweld door patiënten of cliënten, hun familie en naasten, maar ook door collega’s en leidinggevenden. Hoe lang houd je dat vol en waarom kunnen wij als maatschappij dit niet beter aanpakken? Het probleem lijkt zelfs groter te worden.

Cijfers schrikbarend

Begin dit jaar heeft PGGM&co onderzoek gedaan in opdracht van het ministerie van VWS naar de omvang van agressie en ongewenst gedrag op de werkvloer in de zorg en welzijnssector. De cijfers zijn schrikbarend. 74% van de medewerkers geeft aan in het afgelopen jaar met ongewenst gedrag te maken hebben gehad door patiënten of cliënten en 44% met ongewenst gedrag door familie of bezoekers. Ook intern geweld komt voor, dit is ongewenst of agressief gedrag door collega’s of leidinggevenden; 26% van de respondenten geeft aan hiermee te maken hebben gehad.

Slechts één plaatselijke krant pakte dit nieuws op. Is dit onderwerp niet belangrijk genoeg? Of zijn we het allemaal normaal gaan vinden? Hoort geweld er tegenwoordig bij als je kiest voor een publieke taak?

Organisaties aan zet

Er is door de overheid subsidie beschikbaar gesteld voor de zorg en welzijnssector om dit probleem aan te pakken. Ik ben benieuwd hoe het hiermee staat. Wordt er op dit moment in alle Nederlandse ‘z&w’ instellingen hard gewerkt aan betere agressieprotocollen, trainingen voor professionals, passende nazorgtrajecten, anonieme meldpunten? Wie heeft hier zicht op?

En hoe gaan organisaties om met het probleem van intern geweld, zoals pesten, seksuele intimidatie en discriminatie? Intern geweld lijkt nog een ondergeschoven kindje in de brede discussie over agressie in de zorg, maar kent grote gevolgen: ‘52% zegt ‘ik was van slag’, 24% krijgt mentale klachten, 4% meldt zich langer dan zes weken ziek. Mensen durven er vaak niet over te praten en schamen zich. 15% is van baan gewisseld of wil van baan wisselen binnen de zorg en 8% van de mensen wie het overkomt verlaat de zorg. De gevolgen voor de mensen zelf, maar ook voor collega’s die weer een collega zien vertrekken, zijn enorm.

Zero tolerance

Het onderwerp lijkt aan verschillende beleidstafels te worden besproken. Zo wordt in het Actieprogramma ‘Werken in de zorg’ van het ministerie van VWS betere aanpak van agressie benoemd als onderdeel van het aantrekkelijker maken van de sector. We hebben nuttige rapporten met oplossingsrichtingen. De overheid stelt subsidie beschikbaar om dit probleem aan te pakken. Tijdens het debat waren de deelnemers het met elkaar eens: ‘Voor geweld of ongewenst gedrag in de zorg is ‘zero tolerance’. Het hoort er nóóit bij.’ Maar hoe lang gaat het nog duren om ook maar een beetje in die richting te gaan bewegen? We kunnen pas in beweging komen als een ieder in deze sector vanuit eigen rol aandacht vraagt voor dit onderwerp en actie wil ondernemen. Het geweld in de zorg is namelijk niet alleen een probleem van de mensen op de werkvloer, het zegt iets over ons als samenleving als we onze ogen hiervoor sluiten.