Het beroep van Physician Assistant (PA) werd meer dan 20 jaar geleden geïntroduceerd in Nederland, nadat het succes in de Verenigde Staten duidelijk werd. Sindsdien is de PA-opleiding in Nederland voortdurend doorontwikkeld en aangepast aan de specifieke behoeften van de Nederlandse gezondheidszorg. Maar hoe vergelijkbaar is de opleiding in Nederland eigenlijk met die in de VS? Zijn de curricula en de rol van de PA in beide landen vergelijkbaar, of zijn er aanzienlijke verschillen ontstaan? Vragen die we kunnen voorleggen aan de Amerikaanse PA Emily Krause, die voor een stage in Nederland verbleef.

Voordat ze begon aan haar opleiding tot PA, behaalde Emily een bachelordiploma in public health aan de universiteit van Georgia. In 2022 maakte ze de overstap naar de opleiding tot PA omdat ze de voorkeur gaf aan werken in de directe patiëntenzorg boven het opzetten van programma’s ter bevordering van de algehele gezondheidszorg. 

De opleiding tot PA in de VS duurt in totaal 2,5 jaar en is verdeeld in een didactisch jaar en in een klinisch jaar. In het didactische jaar krijg je uitsluitend les en is werken niet toegestaan. In het klinische jaar moet er elke vier weken een stage worden gedaan in een van de hoofdspecialismen. Daarnaast is er ruimte voor twee keuzestages. Emily koos ervoor om een van haar keuzestages in Nederland te doen.

Via LinkedIn ging ze op zoek naar mogelijkheden. Na bemiddeling van dr. Luppo Kuilman van de Hanzehogeschool in Groningen, kon ze terecht bij zorgorganisatie Babylon die huisartsenzorg levert aan onder meer het asielzoekerscentrum in Assen.

‘Ik vond mijn stage een unieke kans om de Nederlandse cultuur daadwerkelijk op een ander niveau te ervaren. Ik woonde in Groningen maar werkte in Assen. Het was geweldig. Ik geef de voorkeur aan Groningen boven Amsterdam, omdat ik het gevoel had daar echt de cultuur te kunnen ervaren. Zo zag ik de schoonheid van de stad zelf en niet als een van de toeristen die Europa in één dag bezoeken.’

‘Ik was een dag aanwezig op de Hanzehogeschool en nam deel aan een les lichamelijk onderzoek. Ik kon er behoorlijk wat van meekrijgen, ondanks dat het allemaal in het Nederlands was. Ik begreep de foto’s van de presentatie en studenten waren zo aardig waren om voor mij het een en ander te vertalen.

Tijdens de les gaf de docent de opdracht om een patiëntencasus met een acute buik te verzinnen. De groep waarin ik was ingedeeld, verzon een casus van een patiënt die over zijn gehele bovenbuik een blauwe plek had omdat hij op het stuur van zijn fiets geklapt was. Ik vond dat heel grappig. Ik zou nooit aan zo’n situatie hebben gedacht omdat fietsen in de VS lang niet zo gebruikelijk is als in Nederland. Het is waarschijnlijk een veelvoorkomend letsel, maar het was best gaaf te ervaren dat zelfs jullie cultuur invloed heeft op een hypothetische patiënt.’ 

‘Aan het eind van de dag werd ik door een van de PA-studenten uitgenodigd voor een etentje met haar familie. Zij leende mij haar fiets. Dat vond ik erg Nederlands. Ik moest natuurlijk op Nederlandse wijze fietsen, zonder helm. Dit tot groot ongenoegen van mijn moeder.’

‘Dat er veel overeenkomsten zijn en werken als PA in Holland vergelijkbaar is met werken als PA in de VS. Het was heel gaaf om te zien dat in Nederland lichamelijk onderzoek, bijvoorbeeld het palperen van de buik, precies gaat zoals ik het ook heb geleerd. Daarnaast hebben we vrijwel dezelfde mate van autonomie bij het maken van patiëntenzorgplannen en het voorschrijven van medicijnen. We werken samen met een arts aan wie we advies kunnen vragen, maar die niet bij je in de kamer aanwezig hoeft te zijn. 

Het grootste verschil is denk ik dat we in de VS sneller de neiging hebben om scans en röntgenfoto’s te maken. In Nederland zeggen ze: ik begrijp uw bezorgdheid, maar laten we eerst eens kijken hoe het zich ontwikkelt en van daaruit verder gaan. Dat heeft waarschijnlijk te maken met de manier waarop verzekeringsmaatschappijen in de VS werken en met de dreiging van rechtszaken over aansprakelijkheid. Dat heb je in Nederland niet.’

‘Daarnaast viel het mij op dat we in de VS meer medicijnen geven aan patiënten dan in Nederland, waaronder antibiotica. Bovendien zijn in de VS veel medicijnen zonder recept verkrijgbaar zoals bijvoorbeeld hydrocortison 1%, wat vaak gebruikt wordt bij insectenbeten. In Nederland heb je daar een recept voor nodig. Ik ben daardoor wel anders gaan denken. Het is goed om je af te vragen waarom bepaalde medicatie wordt gegeven en of een bepaald onderzoek echt nodig is.’

‘In de VS hebben we natuurlijk ook vluchtelingen, maar ik was nog nooit in contact geweest met vluchtelingen uit gebieden zoals Afrika. Het was een unieke kans om vanuit het menselijk perspectief te luisteren naar wat ze hebben meegemaakt. En het was ook interessant om vanuit medisch perspectief te leren met welke gezondheidsproblemen ze te maken hebben, zoals psychosociale klachten of tropische infectieziekten die ik alleen kende uit een leerboek.’

‘Ik heb mijn studie op 12 mei 2024 afgerond en heb op 22 mei 2024 mijn nationale certificatie-examen afgelegd. Dit examen is vereist om als PA in de VS te kunnen werken. Ik ben dus nu officieel een gecertificeerde PA.’ 

‘Na 2,5 jaar opleiding kon ik eindelijk ontspannen en had ik weer tijd voor mijn vrienden en familie. Maar de rust is alweer voorbij, want ik ben recent aangenomen bij Atlanta Colon & Rectal Surgery, een gezondheidspraktijk die zich toelegt op de diagnose en behandeling van darmziekten, anorectale klachten en kankerpreventie.’

Ik ben iedereen die ik heb ontmoet tijdens mijn bezoek aan ­Nederland heel dankbaar. De ervaring was echt uniek en iets dat ik voor altijd zal onthouden.

tekst: Petra van Houten-Ruijters, physician assistant
beeld: Emily Krause
bron: NAPA Magazine nr. 25, november 2024

This article is also available in English.