Over PA

1. Wat is en doet een PA?

   De physician assistant (PA) is een medisch zorgprofessional, die op een zelfstandige en structurele wijze medische taken overneemt van een geneeskundig specialist. De PA werkt binnen het medisch domein en verleent op masterniveau medisch geneeskundige zorg. De deskundigheid van de PA is toegespitst op een deelgebied van de geneeskunde (zgn. deelspecialismen) en bouwt voort op een brede medische basiskennis. Het doel van het beroep is het verlenen van geneeskundige zorg. Deze taken omvatten het onderzoeken, diagnosticeren, behandelen en begeleiden van patiënten met veel voorkomende aandoeningen binnen een bepaald medisch specialisme, het geven van onderwijs, het bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek en het (mee) organiseren van de medische zorgketen voor patiënten ter bevordering van kwaliteit en continuïteit van zorg.

   De PA heeft wettelijk een zelfstandige bevoegdheid voor het verrichten van medisch voorbehouden handelingen. De grenzen van het werkterrein van de PA worden in de praktijk bepaald door specifieke medische taken die met (de) geneeskundig specialist(en) waarmee de PA een samenwerkingsverband heeft, zijn overeengekomen en in een heldere taakomschrijving zijn vastgelegd. De werkzaamheden reiken van geneeskundige basistaken tot geneeskundig specialistische taken binnen het geneeskundig proces van anamnese, onderzoek, diagnose en behandeling. Daarnaast heeft de PA zelfstandige bevoegdheid voor een aantal voorbehouden handelingen. Op het afgesproken werkterrein handelt de PA zelfstandig en draagt deze verantwoordelijkheid voor de behandeling van patiënten. Waar de bevoegdheidsgrens precies wordt gelegd, is afhankelijk van de beleidskaders van een gezondheidszorginstelling, de samenwerkingsafspraken met de specialist/arts waarvan de PA taken overneemt en de bekwaamheid van de individuele PA. De PA kan dus (complexe) risicovolle (medisch technische) handelingen verrichten binnen vigerende afspraken met een geneeskundig specialist en binnen de vigerende professionele standaard, zodat doeltreffende, doelmatige en patiëntgerichte zorg wordt verleend.

   De PA wordt breed medisch opgeleid en verdiept zich in de gehele breedte van het specialisme waar hij/zij werkzaam is. De PA wordt ingezet op o.a. de volgende taken: opname, polikliniek, zaalarts, (poliklinische) operaties. De taken worden in de praktijk bepaald.

   Download hier algemene informatie over Physician Assistant.

   Bekijk de video over de PA van Hogeschool Hanze.

2. Voorbeelden van taken van een Physician Assistant

   De PA wordt ingezet op o.a. de volgende taken:

   • uitvoeren anamnese en lichamelijk onderzoekuitvoeren anamnese en lichamelijk onderzoek
   • stellen diagnose
   • aanvragen en interpreteren van aanvullende diagnostiek
   • opstellen en uitvoeren van een behandelplan
   • voorlichting geven
   • medisch technische handelingen verrichten
   • uitvoeren van (beperkt complexe) operaties
   • organiseren van patiëntoverplaatsingen
   • ontwikkelen van protocollen
   • medicatie voorschrijven

3. Wat zijn de mogelijkheden om met een PA in de GGZ te werken?

   Een PA beschikt over brede medische kennis en vaardigheden en handelt binnen het specialisme waarin hij/zij werkzaam is op het niveau van de basisarts.

   PA is in staat op beperkt complexe taken van de arts (i.c. psychiater) over te nemen. Het gaat om de volgende taken: anamnese, lichamelijk onderzoek en het opstellen van een differentiaaldiagnose, inclusief indicatiestelling voor of uitvoeren van behandeling. Ook het verrichten van medisch technische handelingen, het uitvoeren van voorbehouden handelingen en het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek kunnen behoren tot het competentieprofiel.

   Hieronder wordt een aantal concrete voorbeelden weergegeven voor het inzetten van PA in de GGZ.

   1. PA in de generalistische basis GGZ
      In de generalistische basis GGZ kan de PA  als behandelaar werken, net zoals de A(N)IOS dat kan. De PA is tijdens de opleiding geschoold in het afnemen van een anamnese, het doen van  psychiatrisch onderzoek, beoordelen van suïcidaliteit, het stellen van diagnoses, het opstellen van een behandelplan en het uitvoeren van (geprotocolleerde, evidence based) behandelingen. Net als in andere medische domeinen zal een PA zich de behandelingen gaandeweg eigen moeten maken en zich steeds verder specialiseren.
   2. PA in de gespecialiseerde GGZ
      In de gespecialiseerde GGZ kan een PA breed ingezet worden. Bijvoorbeeld in klinische settingen in de functie van zaalarts, waar taken zoals  boven omschreven onder “de generalistische GGZ” gecombineerd kunnen worden met de uitgebreide somatische kennis die de PA eigen is. De PA kan de psychiater ontlasten door visites voor te bereiden en uit te voeren, de opname en ontslaggesprekken te voeren, familiegesprekken te voeren, zowel psychiatrische als somatische diagnostiek uit te voeren, aanvullende diagnostiek aan te vragen en beoordelen, behandelplannen op te stellen, te evalueren en behandelingen bij te stellen, de voortgang van behandelingen te bewaken, als vraagbaak te dienen voor het verpleegkundig team. Ook kan de PA een coachende rol hebben voor verpleegkundigen en andere hulpverleners. Daarnaast kan de goed ingewerkte PA waarnemen voor collega’s bij afwezigheid door ziekte of vakanties.
   3. PA in de functie van zaalarts (basis medische zorg) binnen PAAZ of andere klinische afdeling binnen een GGZ-instelling
      Hierbij kan de PA worden opgenomen in de dienstenstructuur van de desbetreffende instelling. In een ziekenhuis kan de PA worden ingezet om consulten te doen in het ziekenhuis op de andere verpleegafdelingen voor advies (bijvoorbeeld bij delier, na een tentamen suïcide of conversie).
   4. PA kan spreekuur houden binnen een polikliniek van een ziekenhuis of GGZ-instelling
      Dit betreft spreekuren gericht op diagnostiek en indicatiestelling bij een specifieke doelgroep (bijvoorbeeld OLK-poli). Ook kan een spreekuur gericht zijn op spreekuren gericht op psychiatrische zorg van (chronische) patiënten (bijvoorbeeld voorschrijven, instellen op en bijstellen medicatie bij ADHD, ADD en bipolaire stoornissen).  Andere voorbeelden zijn een lithiumpoli, waar bij uitstek een combinatie van psychiatrische en somatische zorg belangrijk is vanwege de ingewikkelde consequenties van de medicatie op meerdere orgaansystemen.
   5. PA in specialistische GGZ
      In de specialistische GGZ past een PA op bijvoorbeeld een ouderenafdeling, waar veel somatische zorgvragen zijn naast de psychiatrische. Ook zijn er settingen zoals een Kliniek Eetstoornissen, of een afdeling met NAH-problematiek (Niet Aangeboren Hersenletsel) waar ernstige, complexe somatische problematiek gecombineerd wordt met hoogwaardige psychiatrische zorg.
   6. PA inzetten op preventie en somatiek 2^e en 3^e lijns GGZ
      In de 2^e en 3^e lijns GGZ is er nog een inhaalslag te maken op het gebied van de somatische zorg en in de preventie. Dit zou bij uitstek een taak kunnen zijn van een PA. Het gebruik van veel psychofarmaca geeft een significante verkorting van de levensverwachting[1] . Somatische screeningen zijn daarom erg belangrijk om tijdig veel voorkomende problemen op te sporen. Zo is het ontwikkelen van het metabool syndroom 1 van de grootste problemen in de EPA groep (Ernstige Psychiatrische Aandoeningen). Vaak gaat het om kansarme mensen, met op alle levensterreinen beperkingen en moeilijkheden hebben, die daarbij meestal een zeer ongezonde leefstijl hebben en vaak zorg-mijders zijn, zie buiten beeld van de preventieve zorgprojecten van huisartsen en ziekenhuizen blijven.
      Een PA kan somatische problemen opsporen, aanvullende onderzoeken aanvragen en interpreteren, daarop anticiperen, doorverwijzen naar de juiste specialisten of zorgverleners en leefstijladviezen koppelen aan behandelplannen.

   Doordat de psychiater een aantal taken aan de PA kan delegeren, krijgt hij/zij meer tijd voor de complexere patiëntenzorg.  Wanneer een PA werkzaam is in de GGZ op hetzelfde niveau als een basisarts, kan de PA als tussenwacht fungeren in de 24-uurs crisisdienst.

   Het grote verschil met een A(N)IOS is de continuïteit: een PA kiest bewust voor de optimale uitvoering van de minder-complexe standaardtaken, bouwt daardoor meer routine op en is honkvast. Een investering in een PA is een langetermijninvestering.

   Download hier de pdf.

Vraag en/of antwoord niet kunnen vinden? Neem dan contact met ons op.