Centrale rol voor de physician assistant in passende zorg

Het werkbezoek werd georganiseerd door NAPA, de beroepsvereniging van alle (aankomende) physician assistants (PA) in Nederland. Voorzitter Bert Speijer, zelf PA in het UMCG, gaf uitleg over het beroep. PA’s zijn hoogopgeleide medische professionals, zijn BIG-geregistreerd en hebben de bevoegdheid om zelfstandig zorg te leveren, te registreren en te declareren. Steeds meer PA’s zijn onderdeel van de medische staf, zoals Bert Speijer zelf, en denken mee over beleid en organisatie. NAPA heeft momenteel 2100 leden.

Renske Lelieveld is physician assistant geriatrische revalidatiezorg en werkzaam bij Mechropa. Twee dagen per week is zij gedetacheerd naar het Haaglanden Medisch Centrum (HMC) waar zij deel uitmaakt van een team ouderengeneeskunde. Naast Renske maken een specialist ouderengeneeskunde, internist ouderengeneeskunde, geriatrie verpleegkundige en huisarts deel uit van dit team. Als PA is Renske de spin in het web in deze ketensamenwerking.

Kern van deze ketenzorg is dat al op de Spoedeisende Hulp (SEH) gesignaleerd wordt of een oudere patiënt kwetsbaar is. Dit gebeurt aan de hand van vier eenvoudige vragen die de triage-verpleegkundige stelt aan alle patiënten van 70 jaar en ouder. Bij een hoge score wordt direct het Team ouderengeneeskunde ingeschakeld dat dagelijks van 8-20 aanwezig is in het HMC. 

De samenwerkende zorginstellingen zagen ieder vanuit hun eigen perspectief de urgentie voor deze ketensamenwerking. Internist Ouderengeneeskunde Leonie van Meer (HMC): ‘De SEH is niet de juiste plek voor oudere kwetsbare patiënten. Bovendien kampen we in het ziekenhuis met beddendruk en personeelstekort.’ Ook vanuit de eerste lijn is de urgentie hoog, zegt huisarts Verena Dirkse: ‘We hebben steeds meer kwetsbare ouderen in de praktijk. De acute vraag doet zich vooral op vrijdagmiddag voor. We lopen dan echt tegen de grenzen van de zorg aan.’ 

Binnen zorgcentrum Mechropa werkt Renske intensief samen met specialist ouderengeneeskunde Roeland Bik. Hij ziet dat een physician assistant veel te bieden heeft: ‘Een physician assistant is een waardevolle kracht in het team. Renske pakt veel dingen op en werkt heel zelfstandig. Daardoor heb ik meer tijd voor complexe casussen. Doordat zij ook twee dagen per week in het HMC werkt, hebben we onze patiënten in de wijk veel beter in beeld.’

Ook Leonie van Meer is tevreden over de samenwerking: ‘Binnen dit team weten we elkaar makkelijk te vinden. Uiteindelijk gaat het om de patiënt. Er is meer aandacht voor proactieve en passende zorg. Er is een betere overdracht naar de huisarts en ook kunnen we meer nazorg bieden.’

Verena Dirkse werkt al twaalf jaar als huisarts in Scheveningen en is blij met de ketensamenwerking in het team. ‘Het geeft veel meer het gevoel dat we dit samen doen. Ik sta er niet alleen voor, er zijn meer hulplijnen om een ziekenhuisopname te voorkomen en mensen passende zorg te bieden.’ 

Alle deelnemers signaleren dat de financiering een probleem is. Er is geen integrale bekostiging mogelijk en door de schotten in de gezondheidszorg vindt financiering plaats in silo’s die niet met elkaar communiceren. Daar komt nog bij dat het vrijwel onmogelijk is om een onjuiste of veranderde indicatiestelling te wijzigen – en daarmee ook de financiering te wijzigen. Er zijn gesprekken gaande met zorgverzekeraars, maar vooralsnog heeft dat niet geleid tot vereenvoudiging of passende financiering. Tot grote frustratie van alle partijen in het team ouderengeneeskunde.

Het project in Scheveningen is slechts een voorbeeld van de meerwaarde van de physician assistant als schakel tussen de eerste en tweede lijn. Bert Speijer: ‘Onze oproep aan de politiek is om fors in te zetten op het opleiden van meer physician assistants. Dit hebben we geformuleerd in drie actiepunten in onze verkiezingsboodschap. Het aantal opleidingsplaatsen voor PA’s dient te worden uitgebreid, conform het advies van het Capaciteitsorgaan. Veel PA’s zijn werkzaam in huisartsenpraktijken en ook daar blijft het aantal opleidingsplaatsen en de opleidingsvergoeding achter op de vraag. NAPA pleit bij de politiek ook voor het weghalen van wettelijke barrières om de PA slimmer en breder in te zetten. Het verhaal van Renske is een perfecte illustratie van het beroep van de PA, van de brede inzetbaarheid en zelfstandigheid, de kwaliteit van zorg die PA’s bieden en de kostenbesparing die je kan realiseren met de inzet van de PA.’

Sahla reageert: ‘Ik las het interview met Renske in het Jaarmagazine van Saffier, en ik dacht meteen: dit is de toekomst. De langdurige zorg kent zoveel uitdagingen. Als dit in Scheveningen kan, dan kan het ook in andere regio’s. Ik vind het een prachtig voorbeeld dat echt navolging verdient. De problemen met de financiering en schotten in de zorg zijn niet nieuw en zijn vaak een belemmering voor innovatie. Dit project is een voorbeeld dat ik meeneem naar de tweede Kamer om te laten zien hoe het ook kan en als signaal om te verbeteren.’ 

Renske besluit: ‘Als we hier kunnen bewijzen dat het werkt, dan kan dat ook in andere wijken. Ons project is kopieerbaar. Als meerdere wijken het overnemen, in Den Haag maar ook daarbuiten, dan leveren we betere kwaliteit van zorg voor ouderen, tegen lagere kosten. En als PA is dit een prachtbaan waarin je heel zelfstandig en gelijkwaardig kan werken aan innovatieve en hoogwaardige zorg.’