In 2009 kozen revalidatieartsen bij Rijndam Revalidatie op een van de ziekenhuislocaties ervoor te gaan samenwerken met een physician assistant met als doel de kwaliteit en efficiëntie in de zorgverlening, met name op het gebied van klinische consulten te verbeteren. Voor die tijd werden de klinische consulten verricht tussen de poliklinische spreekuren van de revalidatieartsen door. Deze werkwijze had een aantal nadelen. Zo kregen de revalidatieartsen het gevoel dat ze tekortschoten in kwaliteit van de zorg, kwam de communicatie naar patiënt, familie en afdeling in het gedrang en was er onvoldoende ruimte tot vervolgen van de patiënten. Dankzij de inzet van een phy­sician assistant was er meer tijd voor klinische consulten, contact met familieleden, en zo nodig, overleg met andere afdelingen of organisaties en een betere overdracht naar vervolgzorg.

In eerste instantie ging het om een physician assistant in opleiding en werden alle taken onder supervisie uitgevoerd. Maar nadat de PA de opleiding in 2012 had afgerond, werd het takenpakket van poliklinische werkzaamheden en spasticiteitsbehandeling zelfstandig door de PA uitgevoerd, met intervisie op verzoek. Wel was de afspraak toen nog dat een revalidatiearts altijd de uitgaande correspondentie meetekende. Klinische consulten bleven met standaard intervisie, gezien de afspraken met de NZa destijds.

In 2018 kwam de Nederlandse Zorgautoriteit met een update in de dbc-pakketten. Daarmee werd het per 1 januari 2019 mogelijk dat een physician assistant of verpleegkundig specialist dbc’s voor klinische consulten kan openen. Maar vrijwel tegelijkertijd stelden de Vereniging van Revalidatie Artsen (VRA) en Revalidatie Nederland (RN) expliciet dat taakherschikking voor klinisch consulten en medebehandelingen in het ziekenhuis door een physician assistant niet mogelijk zou zijn. Dit omdat een revalidatiearts gevraagd wordt om de complexiteit van een patiënt tijdens een klinisch consult/medebehandeling te beoordelen en bij een klinisch consult niet van tevoren is in te schatten of dit een eenvoudige routinetaak is of niet.
Gezien de impact van deze beslissing op onze werkwijze is gezocht naar een mogelijkheid om hier een praktische invulling aan te geven. Hiervoor hebben we in december 2018 binnen de Vereniging Medisch Staf van Rijndam afgesproken een pilot van vier maanden te draaien waarin we de mate van complexiteit van klinische consulten in beeld wilden brengen, en daarop de inzet van de PA en/of de revalidatiearts wilden afstemmen.

Tijdens deze periode werden in totaal 159 klinische consulten uitgevoerd waarvan 95 eerste consulten, waarbij we onderscheid hebben kunnen maken in de complexiteit van de verschillende consulten. Grofweg 90 procent van de consulten bestond uit het geven van revalidatieadvies na een herseninfarct of -bloeding, bepalen van amputatieniveau dan wel postoperatief advies over revalidatiebehandeling na amputatie. Een veel kleiner deel van de consulten betrof een dubbeldiagnose (zoals beroerte én amputatie of multiple sclerose én trombose van de arteria radialis met handnecrose) of patiënten die al geruime tijd voor de ic zijn opgenomen. Deze werden dan gelabeld als complexe aandoening. Overigens vielen de klinisch consulten van post-ic- patiënten, veroorzaakt door covid-19, buiten deze afspraak. Voor de complexe groep is de afspraak gemaakt dat ze altijd besproken worden binnen een moment van intervisie. Voor de overige consulten geldt dat intervisie op verzoek altijd mogelijk is. Na vier maanden werd de uitkomst van de proef gedeeld met de Vereniging Medische Staf van Rijndam. In die evaluatie bleken de deelnemers tevreden met de resultaten en gestelde randvoorwaarden. De ervaringen zijn dermate positief dat het bestuur van Rijndam Revalidatie andere ziekenhuizen aanraadt de inzet van de PA te overwegen om de werklast voor revalidatieartsen te verminderen.

tekst Nicolien Schuring, PA revalidatiegeneeskunde, nschuring@rijndam.nl en Daniëlle de Wit, revalidatiearts Rijndam Revalidatie
beeld Robin Utrecht