Optometrist én PA zijn hard nodig in de oogzorg

Afbeelding voor Optometrist én PA zijn hard nodig in de oogzorg

“Met elkaar sparren maakt ons allemaal wijzer”

tekst: Marieke de Lorijn | beeld: archief GvdS, bron: https://visus.optometrie.nl/

“De juiste oogzorg op de juiste plek” komt in steeds meer regio’s in Nederland van de grond. Hoe ziet de physician assistant (PA) oogheelkunde de rol en positionering van de optometrist in het veranderende zorgveld? Met een oogzorgvraag die alleen maar verder gaat toenemen verwacht PA oogheelkunde Gerlineke van der Stelt dat alle oogzorgdisciplines hard nodig blijven.

Gerlineke is voorzitter van de Vakgroep Oogheelkunde van de Nederlandse Associatie Physician Assistants (NAPA). In NAPA zijn alle PA’s van alle specialismen verenigd. Nederland telt momenteel zo’n 80 PA’s oogheelkunde, inclusief de PA’s in opleiding. Het is een flinke toename ten opzichte van 2010, toen de eerste PA oogheelkunde een feit was. De verwachting is dat het aantal PA’s nog verder zal toenemen.

Wat deed jou besluiten om PA oogheelkunde te worden?
“De brede medische kennis waarin ik mij moest verdiepen als PA sprak mij heel erg aan. Daarbij had ik behoefte aan meer zelfstandig werken met meer verantwoordelijkheden binnen de oogheelkunde waar ik al werkzaam was als optometrist. Het is de logische volgende stap als je meer wilt. Ook is het mogelijk om wetenschappelijk onderzoek te doen en zelfs te promoveren.”

Als PA is het belangrijk om de eigen grenzen goed te kennen
Afbeelding van

Waarin verschillen de werkzaamheden van de PA oogheelkunde zich van de optometrist?
“Globaal gesteld werkt een optometrist zowel in de optiek als in de kliniek en zijn de werkzaamheden gericht op het diagnosticeren van oogaandoeningen en het ondersteunen van behandelingen, zoals bij de behandeling van droge ogen. PA’s zijn meer gekoppeld aan oogartsen en werken meer medisch behandelend. Als BIG-geregistreerde zorgverlener mag de PA meer taken van de medisch specialist overnemen en is deze een zelfstandig behandelaar. Als PA stel ik een diagnose en mag ik een behandeling geven, maar ben ik ook wettelijk verantwoordelijk. Ik ben bevoegd tot het voorschrijven van medicatie en het verrichten van kleine ingrepen. Binnen de oogheelkunde betekent dit dat ik intravitreale injecties geef en laserbehandelingen uitvoer. Hoogcomplexe zorg en ingrepen die bijvoorbeeld microchirurgische technieken vereisen, zijn voorbehouden aan de oogarts. Binnen het ziekenhuis draai ik mijn eigen polispreekuren en zie ik spoedpatiënten. Bij medisch complexe aandoeningen draag ik een patiënt over aan de oogarts. Als PA is het belangrijk om de eigen grenzen goed te kennen. Daarbij verschillen de taken van een PA per instelling en daarom worden deze vastgelegd in een werkafsprakendocument van de zorginstelling.”

Hoe zie jij als voorzitter NAPA oogheelkunde het ideale toekomstbeeld wat betreft de samenwerking tussen huisartsen, optometristen, PA’s oogheelkunde en oogartsen in Nederland?
“De samenwerking binnen de instelling gaat doorgaans goed, maar tussen de lijnen kan het beter. PA’s en oogartsen zouden meer contact willen met huisartsen en optometristen buiten het ziekenhuis. Wij vinden elkaar niet altijd. Hier in het ziekenhuis investeren we in dat contact door jaarlijks een bijeenkomst te organiseren voor huisartsen en optometristen uit de regio. Daar worden nieuwe inzichten gepresenteerd, leren we elkaar beter kennen en wordt benadrukt dat wij laagdrempelig beschikbaar zijn voor overleg. Direct werken maakt het werken prettiger en het met elkaar sparren maakt ons allemaal wijzer.”

Hoe zou een verdeling van zorgtaken er volgens jou concreet uit kunnen zien?
“Bij een ziektebeeld als maculadegeneratie zou een optometrist een OCT kunnen maken en de diagnosestelling kunnen doen mits het een droge variant is. De optometrist heeft tijd om toe te lichten wat het ziektebeeld inhoudt en de patiënt over het beloop van de aandoening te vertellen. Is er progressie en heeft de maculadegeneratie mogelijk behandeling nodig, dan zou deze uitgevoerd kunnen worden door de PA. Deze mag intravitreale injecties toedienen en de behandeling vervolgen, zo lang als deze volgens de verwachtingen verloopt. Alleen op de momenten dat het nodig is, overlegt de PA met de oogarts. Dit is een voorbeeld uit mijn eigen praktijk. Hoe zorgtaken daadwerkelijk verdeeld kunnen worden hangt sterk samen met de bekwaamheid van de PA en de afspraken die tussen een PA en de oogartsen van de instelling zijn gemaakt.”

We hebben sowieso optometristen nodig om straks meer PA’s op te kunnen leiden
Afbeelding van

Wat is de visie van NAPA op de rol en positie van optometristen?
“We hebben sowieso optometristen nodig om straks meer PA’s op te kunnen leiden. Het NOG stelt als voorwaarde voor een PA oogheelkunde dat deze over een voldoende oogheelkundige achtergrond beschikt. Het maakt bijvoorbeeld verpleegkundigen minder geschikt als PA oogheelkunde. Daarbij worden steeds meer taken toevertrouwd aan optometristen, zoals myopiemanagement bij kinderen, screening van oogziekte bij bepaalde risicogroepen en het monitoren van beginnende maculadegeneratie en cataract. Ook breiden zelfstandige behandelcentra hun pakket uit met oogheelkundig onderzoek, waardoor ook meer optometristen nodig zijn.”

Op welke thema’s zouden NAPA en OVN idealiter meer samen kunnen optrekken?
“De toekomst van de oogheelkundige zorg en een stukje taakherschikking. Het is belangrijk dat de OVN en NAPA de waarde van beide beroepen in het vizier houden. Met elkaar kunnen we goed de kaders bepalen waarin wij werken en wie wat gaat doen. De verschillende taken zouden we bijvoorbeeld in een consensusdocument kunnen opstellen, net zoals de samenwerkingsafspraken van de PA oogheelkunde met oogartsen zijn vastgelegd in een consensusdocument. Verder zouden we met de OVN kunnen samenwerken bij het waarborgen van kwaliteit en het ontwikkelen van onderwijs, waarmee iedereen die dat wil zich verder kan ontwikkelen.”

Gerlineke van der Stelt is voorzitter van de Vakgroep Oogheelkunde van de Nederlandse Associatie Physician Assistants (NAPA). Zij is werkzaam als physician assistant oogheelkunde in het Beatrix Ziekenhuis in Gorinchem. In 2017 rondde zij haar opleiding tot physician assistant af. Voor die tijd was zij vanaf 2009 werkzaam als optometrist en begon zij haar carrière in 2001 als opticien.

Word lid van NAPA

NAPA is dé beroepsvereniging van en voor alle (aankomende) physician assistants in Nederland.

  • Vertegenwoordiging van de PA

  • Delen van kennis en ervaring met vakgenoten

  • Korting op het Jaarcongres PA Invest

  • .. En nog meer