Sinds de invoering van het bevolkingsonderzoek darmkanker in 2014 is de werkdruk op de pathologie-afdelingen aanzienlijk toegenomen. In het Radboudumc leidde deze toenemende stroom weefselmonsters tot de vraag: hoe kan de kwaliteit van diagnostiek gewaarborgd blijven en tegelijkertijd de werkdruk beheersbaar blijven?

Voor patholoog Iris Nagtegaal en voormalig research analiste Elisa Vink – Börger werd dit de eerste stap naar op weg naar de inzet van een Physician Assistant (PA).

‘In eerste instantie zijn we begonnen met het opleiden van analisten voor het beoordelen van poliepen,’ vertelt Iris. ‘Elisa was een van de eersten die hieraan meedeed en zelfs meehielp om die opleiding vorm te geven. Op een gegeven moment wilde zij haar taken uitbreiden en meer verantwoordelijkheid nemen.’ Na inventarisatie met de HAN (Hogeschool van Arnhem en Nijmegen) ontstond het idee voor een opleiding tot PA, die binnen de pathologie nog onbekend was.

Voor Elisa betekende deze stap de kans om zich verder te ontwikkelen. ‘Ik vond het diagnostische stuk ontzettend boeiend,’ vertelt ze. In 2021 begon ze aan de PA-opleiding, die ze in 2024 heeft afgerond. Haar rol is sindsdien flink veranderd. ‘Ik richt me met name op de gastro-intestinale oncologische diagnostiek. Waar ik eerst – als analist- voornamelijk poliepen beoordeelde onder supervisie van een patholoog, kan ik nu zelfstandig werken. Uiteraard stem ik complexe casussen nog altijd af.’

Voor de vakgroep was het belangrijk dat Elisa al ervaring had binnen het laboratorium en bekend was met microscopie. ‘Het scheelt dat we Elisa al kenden,’ benadrukt Iris. ‘Als je in een vakgroep zonder ervaring met PA’s ineens een externe kandidaat gaat aannemen, stuit je misschien op weerstand. Maar binnen ons team was er vrijwel direct enthousiasme.’

Vink heeft een duidelijk focus: ‘Een patholoog is allround en kijkt naar alle orgaanstelsels. Ik ben opgeleid in de gastro-intestinale oncologie. Binnen de landelijke richtlijnen voor verslaglegging is dat goed te doen, omdat de standaarden helder zijn.’

Bij het introduceren van Elisa als PA binnen de vakgroep werd dit direct met veel enthousiasme door de collega’s ontvangen. Iris: ‘Gastro-intestinale diagnostiek is een enorm omvangrijk onderdeel, er is werk genoeg. Bovendien overleggen wij binnen de pathologie sowieso heel vaak, zeker nu alles digitaal is. Heb je twijfels, dan vraag je makkelijk een second opinion.’

Ook voor de analisten op de afdeling heeft de komst van een PA gevolgen. ‘In het begin was het even wennen dat ik nu aanvragen kon doen zonder tussenkomst van een patholoog,’ vertelt Elisa. ‘Maar inmiddels is dat heel normaal geworden.’ Bovendien laat haar ontwikkeling zien dat er loopbaanperspectief is: ‘Analisten zien dat doorgroeien mogelijk is.’

Elisa is verantwoordelijk voor het beoordelen van biopten en resecties, het voorbereiden van multidisciplinaire overleggen (MDO’s) en het meewerken aan een landelijk expertpanel voor complexe poliepen. ‘Het panel krijgt lastige casussen vanuit het hele land. We bespreken ze met pathologen uit verschillende ziekenhuizen,’ legt Elisa uit. ‘Het is leerzaam en ik voel dat mijn inbreng ertoe doet. Daarnaast ben ik secretaris van dat panel.’

Er is altijd wel een interessante casus te vinden tijdens ons werk zo vertelt Elisa: ‘Tijdens één van mijn stages gedurende mijn opleiding tot PA kon ik kliniek en pathologie combineren. Tijdens de medische oncologie-stage was ik drie weken lang verantwoordelijk voor een patiënt met een immuun gemedieerde colitis op de afdeling. Aan het einde van mijn stage werd door de hoofdbehandelaar besloten om opnieuw biopten uit het colon te nemen omdat herstel uitbleef. Eenmaal terug op mijn eigen afdeling kon ik hierdoor deze biopten zelf beoordelen. Naast een beeld van de bekende immuun gemedieerde colitis zag ik ook kenmerken van een clostridium infectie in het weefsel. Normaal gesproken richt ik mij op de GE-oncologie, maar dit bood mij de kans me verder te verdiepen in ontstekingsprocessen van de darm. Naast dit extra leerpunt, had ik nu ook in de praktijk geleerd wat een enorme impact dit ziektebeeld op de patiënt heeft, heel waardevol.’

Vooralsnog is Elisa de enige PA pathologie in het Radboudumc. ‘Er is zeker behoefte, maar het is niet voor iedereen weggelegd,’ zegt Iris. ‘De meeste analisten doen geen microscopie. En binnen onze gastro-intestinale groep is er nu al een PA.’ Elisa hoopt echter dat andere ziekenhuizen zullen volgen: ‘Als je affiniteit hebt met microscopie en pathologie, dan is dit vak echt de moeite waard. Bovendien is elke casus anders. Je duikt in de ‘detectivekant’ van tumoren, en dat is fascinerend.’

Met de komst van de PA in de pathologie wordt een nieuwe weg ingeslagen. De samenwerking tussen Elisa en Iris blijkt een succesformule te zijn: de werkdruk wordt verlicht, terwijl de kwaliteit van diagnostiek behouden blijft. Op deze manier wordt niet alleen aan de groeiende vraag voldaan, maar blijft het vakgebied ook openstaan voor innovatie en ontwikkeling. •

tekst: Shanna Rijke, PA Ouderengeneeskunde, s.rijke@leliezorggroep.nl
beeld: Annemarie Vos
bron: NAPA Magazine, nr. 26, voorjaar 2025