PA’s moeten bestaansrecht zelf kunnen onderbouwen

Afbeelding voor PA’s moeten bestaansrecht zelf kunnen onderbouwen
Nog altijd is het lastig om inzichtelijk te maken wat de bijdrage van de PA is aan de productie van het ziekenhuis. We missen vaak onderbouwing voor welke functionaris het beste op de afdeling ingezet kan worden. Biedt het nieuwe doelmatigheids­instrument daar een oplossing voor?

‘We hebben eerder twee kostprijsonderzoeken gedaan naar de relatie tussen de inkomsten uit dbc’s en uitgaven aan loonkosten van een PA en VS. Dit bleek om meerdere redenen lastig in kaart te brengen. En dus bleef de roep om goede businesscases wanneer je een PA of VS wilt aanstellen. De instelling wil weten wanneer dat doelmatig is.’ Aldus Geert van den Brink, coördinator MPA-opleiding bij Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en voorzitter van het Platform Zorgmasters. Hij is aanvrager van de subsidie voor dit onderzoek en legt uit waarom een derde doelmatigheidsonderzoek nodig was.

Aanleiding

De directe aanleiding voor dit onderzoek was de Monitor Taak­herschikking (2019) van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Hierin stelde de voorzitter van de NZa, Marjan Kaljouw, in haar prikkelende voorwoord ‘Highway’ of ‘no way’ de vraag wat taak­herschikking na al die jaren de gezondheidszorg heeft opgeleverd in termen van betaalbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van zorg.

Zij stelt dat taakherschikking nog onvoldoende wordt ingezet om de groei van zorgkosten te remmen, mede door verkeerde prikkels. Aanvankelijk wilde de NZa dit onderzoek zelf doen, maar vanwege de toezichthoudende rol van dit orgaan is ervoor gekozen om de onderzoekers van het Radboudumc en de HAN opdracht te verlenen om, net als twee eerdere kostprijsonderzoeken, dit onderzoek te laten uitvoeren. Het ministerie van VWS en de NZa waren met een zetel in de stuurgroep actief betrokken bij het onderzoek.

Anders dan voorgaande onderzoeken

Eerdere onderzoeken hebben al aangetoond dat taakherschikking leidt tot meer doelmatige zorg. Wat maakt dit onderzoek anders dan voorgaande onderzoeken?

Geert van den Brink
(Foto: Mark van den Brink)

Volgens Van den Brink is bij dit nieuwe onderzoek gekeken naar wat het kost om iets te leveren met een PA en/of VS versus de kosten van een arts of aios. ‘We zagen geen groot effect op de maatschappelijke kosten, wel gaat de kwaliteit van zorg omhoog en leidt de inzet van een PA of VS tot meer tevredenheid bij artsen.’

Hoofdonderzoeker Peter van Voorst van de Radboud Universiteit (Adviesgroep Procesverbetering en Implementatie) leidde het nieuwe doelmatigheidsonderzoek. Hij stelde zichzelf bij aanvang de vraag wat de meerwaarde moet zijn van nog een onderzoek. ‘Er was geen discussie meer over de positieve effecten van de inzet van PA’s en VS’en ten aanzien van de kwaliteit en veiligheid van zorg. De vraag die onbeantwoord bleef was hoe het zit met hun bijdrage aan de doelmatigheid – en daar zijn we op gaan insteken.’

Bij eerdere onderzoeken stuitten de onderzoekers erop dat PA’s en VS’en slecht registreren wat ze zelf doen. Zij schreven hun activiteiten grotendeels op naam van de medisch specialist. De NZa heeft in de Monitor Taakherschikking erop gewezen dat dit niet de bedoeling is en sinds 2022 zijn de regels aangescherpt. De PA’s en VS’en dienen sinds 2022 hun activiteiten op eigen AGB-code te registreren, zodat hun inzet zichtbaar en meetbaar wordt.

Best practices

Volgens Van Voorst was de aanname aan het begin van dit onderzoek dat de registratie in de tussentijd verbeterd was, maar het bleek toch lastig om alleen op basis van de registraties analyses te doen. ‘Zo zijn we op best practices gaan focussen. Daar hebben we een model bij bedacht. Door vragen te stellen aan betrokkenen bij een zorgtraject, zijn we erachter gekomen hoeveel tijd ze ergens aan kwijt zijn. We hebben door meerdere bronnen te gebruiken willen achterhalen hoe de werkelijkheid eruitziet. Zo hebben we in kaart gebracht wie wat doet en hoeveel tijd, en dus geld, dat kost.’

Van den Brink voegt daaraan toe dat de antwoorden die gegeven zijn door betrokken PA’s, VS’en en medisch specialisten tevens op andere manieren gestaafd zijn. ‘Als bijvoorbeeld een medisch specialist het gevoel heeft dat taakherschikking in zijn ogen niet doelmatig is en dat ook laat doorklinken in het gesprek, dan gingen we dat nader uitzoeken in beschikbare data.’

Instrument Doelmatigheidsanalyse

Het instrument bestaat uit een interviewprotocol, een kwantitatieve sjabloon en een kwalitatieve sjabloon. Met het interviewprotocol kunnen instellingen de inzet van een PA of VS beschrijven. De doelmatigheid van de inzet kan bepaald worden in de kwantitatieve en kwalitatieve sjablonen. Het interviewprotocol en de templates zijn op doelmatigheidsanalyse-pa-vs.nl te downloaden zodat instellingen zelf aan de slag kunnen. PA’s en VS’en die aan de slag willen met het instrument, kunnen op hulp rekenen van de onderzoeksgroep van het Radboudumc. Tijdens PA INVEST op 12 en 13 oktober 2023 verzorgt Geert van den Brink een workshop over de toepassing van het doelmatigheigsinstrument.

13 businesscases

Peter van Voorst
(Foto: Marcel Krijgsman)

In dit doelmatigheidsonderzoek zijn dertien verschillende business­cases geanalyseerd. Binnen deze cases stond zeven keer een PA en zes keer een VS centraal. De cases zijn zo divers mogelijk gekozen. De variatie zit in PA’s of VS’en werkzaam in de kliniek of op de poli, of een combinatie van die twee. Ook heeft de ene PA of VS een specifieke patiëntengroep en aandachtsgebied, en werkt de andere voor een brede patiëntenpopulatie.

De keuze voor businesscases was gebaseerd op afdelingen waar taakherschikking goed is geregeld. De heren zijn het erover eens: ‘Deze businesscases zijn geen goede afspiegeling van alle werkplekken waar taakherschikking plaatsvindt. We denken daarentegen dat alle PA’s van dit model en de uitgewerkte business cases kunnen leren. We hopen dat PA’s aan de hand van het beschikbare instrument (zie kader) hun eigen inzet en doelmatigheid in kaart kunnen brengen. Want als je toegang kunt krijgen tot de nodige gegevens om in het model te stoppen, dan is het redelijk eenvoudig om dit zelf voor je eigen werkplek in te vullen.’

De uitgewerkte businesscases geven een beeld van de inzet van de PA of VS. Hiermee hebben de onderzoekers bovengenoemd instrument kunnen construeren (zie kader). Met dit instrument krijgt elke praktijk handvatten om de inzet van een PA of VS vóóraf in te schatten en vervolgens ook te volgen en zo nodig bij te sturen. Op de vraag of PA’s werkzaam buiten het ziekenhuis, zoals de huisartsenzorg en de VVT, dit model ook kunnen gebruiken, wordt unaniem geantwoord dat het lastig is. ‘We denken niet dat dit model een-op-een toepasbaar is in andere sectoren, wel is het breed toepasbaar binnen de medisch-specialistische zorg. We denken erover na om een vergelijkbaar model te maken voor de huisartsenzorg, omdat daar ook veel vraag naar is.’

Nadenken over je meerwaarde

Een belangrijke constatering uit de interviews is dat er voorafgaand binnen de instelling of op de afdeling vaak geen duidelijke visie is op de inzet van PA’s of VS’en. Ze worden in de regel ingezet als vervanging voor de a(n)iossen en leveren daarmee continuïteit en stabiliteit. De inzet wordt vaak benaderd vanuit een capaciteitsoogpunt en niet vanuit een medisch-inhoudelijke discussie.

Als PA dien je je af te vragen wat jouw meerwaarde is op een afdeling en hoe je dat kunt onderbouwen.
Afbeelding van Geert van den Brink
Geert van den Brink

Zowel Van den Brink als Van Voorst vindt dat er ook een actieve rol is weggelegd voor de PA’s om zich in deze discussie te mengen. Van den Brink: ‘Je rol als PA gaat verder dan alleen voor de patiënt zorgen. Ik vind dat een PA als professional moet nadenken over wat je toevoegt aan de maatschappij en hoe je de maatschappij verder kunt helpen. Je dient je af te vragen wat je meerwaarde is op een afdeling en hoe je dat kunt onderbouwen. En of jouw inzet oplevert wat men ervan in gedachten heeft. Je zult in staat moeten zijn om je bestaansrecht te onderbouwen. Men denkt dat het vaak commercieel is als je aan een business case denkt, maar het is onderdeel van het dagelijks leven. Je zult je moeten afvragen wat je doet en wat je bijdraagt. Het staat los van de inkomenspolitiek en dat het allemaal efficiënter moet. De meerwaarde zit niet alleen in de substitutie van taken van arts naar PA of VS, maar ook in de additionele taken die een PA en VS verrichten.’

Web-rapport

De resultaten van het onderzoek zijn niet als een klassiek rapport verschenen, maar als website gelanceerd. Dat is niet gebruikelijk. Van den Brink: ‘We hebben vlak daarvoor een rapport over anderhalvelijnszorg afgerond en als website gepubliceerd. Daar kregen we positieve reacties op. Rapporten van honderd pagina’s zijn niet aantrekkelijk voor professionals om te lezen. Door het op deze manier te presenteren kan men makkelijker tot informatie komen en hopelijk het instrument sneller gebruiken. Het instrument is nu ook gewoon te downloaden.’

Van den Brink hoopt dat PA’s en VS’en het instrument gaan gebruiken om te laten zien wat ze bijdragen. Ook als PA’s nadenken over een project in het kader van anderhalvelijnszorg, zal een business­ case nodig zijn om het project te onderbouwen. Hij geeft als tip mee: ‘Ga het gewoon doen en je loopt vast ergens tegenaan, maar dat komt goed.’ Van Voorst voegt toe dat hij gedurende het onderzoek vaak heeft gehoord dat men zich moet bewijzen. ‘We hopen dat ze hiermee een meer volwaardige beroepsgroep worden met minder vraagtekens. Dus grijp die kans!’ •

Tijdens PA Invest op 12 en 13 oktober 2023 verzorgt Geert van den Brink een workshop over de toepassing van het ‘Instrument Doelmatigheidsanalyse PA en VS‘.

Tekst: Milena Babovic, directeur NAPA. E-mail: directeur@napa.nl

Word lid van NAPA

NAPA is dé beroepsvereniging van en voor alle (aankomende) physician assistants in Nederland.

  • Vertegenwoordiging van de PA

  • Delen van kennis en ervaring met vakgenoten

  • Korting op het Jaarcongres PA Invest

  • .. En nog meer