De rol van physician assistants (PA’s) in de verschillende zorgteams van in Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis in Dirksland is de afgelopen jaren steeds groter geworden. Een van hen is Sven de Boer, sinds twee jaar gediplomeerd PA en werkzaam binnen de chirurgie en orthopedie. Hij deelt zijn ervaringen over deze functie en de recente aansluiting bij de vereniging medische staf (VMS). Het verhaal illustreert hoe de samenwerking tussen de PA’s en de VMS zeggenschap in de zorg kan versterken. 

Na zeven jaar als verpleegkundige op dezelfde afdeling gewerkt te hebben, kreeg Sven de kans om de PA-opleiding te volgen toen er een plek vrijkwam. ‘Chirurgie was bij de start van de opleiding redelijk nieuw voor mij, maar binnen de orthopedie voelde ik mij thuis,’ vertelt hij. Als verpleegkundige lag zijn ambitie eerst bij de ambulancezorg, maar nu richt hij zich op het verder ontwikkelen van zijn rol als PA binnen deze twee specialismen.

De PA’s binnen Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis vormen een hecht team. Binnen chirurgie en orthopedie werken vijf PA’s, waarvan vier vooral in de kliniek en één op de polikliniek. Ziekenhuisbreed telt de PA-groep elf leden, en er worden momenteel zeven PA’s opgeleid voor verschillende specialismen, zoals klinische verloskunde, interne geneeskunde, longgeneeskunde, neurologie en oogheelkunde. Ook zijn er vijf verpleegkundig specialisten (VS’en) actief in het ziekenhuis. Er is een intensieve samenwerking tussen PA’s en VS’en, ze vormen zelfs samen een vakgroep. Dat komt vanwege deels overlappende werkzaamheden en de relatief kleine omvang van het ziekenhuis. 

Sinds enkele maanden zijn de PA’s aangesloten bij de VMS, een belangrijke stap om de stem van PA’s binnen het ziekenhuis te laten horen. De PA’s waren met VS’en bezig om samen een vakgroep op te richten toen de uitnodiging van de VMS kwam om zich daarbij aan te sluiten. De uitnodiging werd enthousiast ontvangen. ‘We willen niet alleen meer zichtbaar zijn, maar ook een actieve bijdrage leveren aan beleid en kwaliteitsverbetering,’ zegt Sven. De aansluiting maakt het mogelijk om op overstijgend niveau mee te denken, direct te communiceren met de Raad van Bestuur en betrokken te worden bij bijvoorbeeld sollicitatieprocedures. We horen nu uit eerste hand wat er speelt binnen de organisatie.’ 

De PA’s schuiven vijf keer per jaar aan bij de VMS-vergaderingen, waarin belangrijke thema’s als kwaliteit, patiëntveiligheid en personeelsbeleid worden besproken. Daarnaast worden de notulen gedeeld met alle leden, zodat iedereen op de hoogte blijft. ‘Niet iedereen vindt deze vergaderingen even interessant, maar ik ben altijd benieuwd naar wat er speelt binnen de organisatie.’ De eerste effecten zijn al merkbaar, aldus Sven. Zo werd tijdens een recente presentatie van de vakgroep PA/VS de interesse gewekt van de KNO-afdeling, die nu nog niet met een PA werkt. ‘We zijn uitgenodigd voor een gesprek om te kijken wat een PA binnen hun afdeling zou kunnen betekenen.’

Met de toenemende zorgvraag, vooral onder ouderen, groeit de rol van PA’s binnen het ziekenhuis. De verwachting is dat PA’s steeds meer taken van medisch specialisten overnemen, zodat de specialisten zich kunnen focussen op meer complexe zorg. ‘De samenwerking tussen PA’s en medisch specialisten wordt steeds meer gewaardeerd, en dat leidt ertoe dat ook andereafdelingen overwegen eveneens een PA in te zetten.’ 

De financiële randvoorwaarden van de functie zijn ook goed geregeld; de PA’s hebben een actuele functieomschrijving en zijn ingedeeld in schaal 65. Maar de werkelijke waarde zit volgens Sven vooral in de erkenning en de mogelijkheid om op beleidsmatig niveau bij te dragen. ‘Het is een bevestiging van de waardering die we als collega’s al kregen. We worden nu als volwaardige gesprekspartners gezien. Dat heeft ook een positief effect op ons werkgeluk.’

Sven hoopt dat hun voorbeeld andere ziekenhuizen inspireert. ‘We hebben het goed voor elkaar en ontdekken steeds beter hoe we kunnen bijdragen op beleidsniveau. We zitten dicht op de werkvloer, en door ons een plek te geven aan overlegtafels kan onze kennis van grote waarde zijn bij het maken van beleidskeuzes.’ Met deze ontwikkelingen bewijst de PA-groep in Het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis dat samenwerking de sleutel is tot vooruitgang. 

Maarten Staarink is traumachirurg en werkt ruim 12 jaar in het ziekenhuis. Hij is voorzitter van het medisch specialistisch bedrijf (MSB) en vice-voorzitter van de vereniging medisch staf (VMS). Daarnaast werkt hij al lange tijd samen met Sven. Sinds hij in het VMS-bestuur zit, houdt hij zich bezig met de rol en positie van physician assistants (PA’s) en verpleegkundig specialisten (VS’en) in het ziekenhuis. Hij is zeer tevreden over hun functioneren en ziet aansluiting bij de VMS als een logische volgende stap om de samenwerking te optimaliseren en de informatievoorziening te verbeteren. Voordat deze stap werd gezet, waren er eerst wat interne vraagstukken. Maarten: ‘Een belangrijke vraag voorafgaand aan de aansluiting was of PA’s en VS’en tot de verpleegkundige staf of tot de medische staf behoren.

In overleg met de Raad van Bestuur (RvB) werd geconcludeerd dat zij goed aansluiten bij de medische staf, maar dat ze zeker ook een verbinding zouden moeten hebben met de verpleegkundige en verzorgende adviesraad (VVAR). Daarnaast was er discussie over de vraag of alleen PA’s en VS’en mochten toetreden, of dat dit ook zou gelden voor andere beroepen zoals klinisch psychologen, diëtisten en fysiotherapeuten. Uiteindelijk is ervoor gekozen om vooralsnog enkel beroepen met voorschrijvingsbevoegdheid en bevoegdheid voor voorbehouden handelingen toe te laten tot de medische staf. Hoewel deze afbakening logisch is, blijft de grens in zekere zin arbitrair.’

Een doorslaggevende reden voor medisch specialisten om PA’s en VSen uit te nodigen bij medische stafvergaderingen is hun essentiële rol binnen de organisatie. Volgens Maarten zijn ze onmisbaar voor de continuïteit van zorg en kennen ze de processen goed. Door hen te betrekken, wordt de samenwerking verbeterd en blijven zij op de hoogte van belangrijke ontwikkelingen. Sinds hun deelname aan stafvergaderingen zijn zij beter op de hoogte van lopende projecten, regionale ontwikkelingen en de analyses van calamiteiten. Dit stelt hen in staat om actief bij te dragen aan uiteenlopende onderwerpen die cruciaal zijn voor een optimale zorgverlening. De stafvergadering biedt hen bovendien een directe dialoog met medisch specialisten en de RvB, wat de samenwerking versterkt.

Volgens Maarten kunnen PA’s en VS’en medische taken op hoog niveau zelfstandig uitvoeren, mits ze de ruimte krijgen. Daarom is het belangrijk om hen te blijven inspireren en hun takenpakket te verbreden. Dit houdt het vak aantrekkelijk en zorgt ervoor dat zij gemotiveerd blijven. De groeiende rol van PA’s binnen de medische staf draagt hier direct aan bij. ‘Door hen een volwaardige positie te geven binnen de staf, krijgen ze niet alleen meer inspraak, maar ook meer verantwoordelijkheid,’ zegt Maarten. ‘Dit stimuleert professionele groei en verhoogt het werkplezier. Bovendien draagt het bij aan de toekomstbestendigheid van de zorg.’ 

Met de toenemende druk op het zorgsysteem, arbeidsmarkttekorten en financiële uitdagingen wordt taakherschikking steeds noodzakelijker. PA’s kunnen hierin een sleutelrol vervullen door taken van medisch specialisten over te nemen en daarmee de efficiëntie en kwaliteit van zorg te verbeteren.

tekst: Milena Babovic, directeur@napa.nl
beeld: Ariette van Eck
bron: NAPA Magazine, nr. 26, april 2025